چکیده:
در این مقاله با بررسی چالشهای خبرگزاری جمهوری إسلامی در عصر تکنولوژی اطلاعات و وضعیت رقابت در بازار خبر جهانی و الزامات سازمانی برای حضور در این رقابت، نقاط قوت و ضعف خبرگزاری جمهوری إسلامی برای ورود به این عرصه بررسی می شود. سپس با توجه به چشم انداز مطلوب ایرنا در آینده، با تجزیه و تحلیل تهدیدها و فرصتهای محیطی در رابطه با نقاط قوت و ضعف ایرنا، مدل مفهومی استراتژی رقابتی ایرنا برای تعیین جهت استراتژیک سازمان و حضور در شبکه مجازی گردش خبر جهانی : ( Virtual Network ) تدوین شده است .
مقدمه
به نظر میرسد بشر امروز نیازمند دیدگاهی دوراندیش در جهت بهره وری بهتر از سرزمین مشترک و ایجاد صلحی پایدار و زندگی مشترک و مسالمتآمیز است . در این میان هر تمدن و فرهنگی میکوشد تا با تکیه بر دیدگاه خود، ضمن تایید ماهیت جهانی، آرمانهای مقدس و باارزش خود را پی بگیرد. ارزشها، هنجارها و اصول هر ملتی با «حقوق برابر» و با اتکاء بر «عدالت جمعی» میتواند جنبههای نژادی، دینی و قومی هر جامعه را تضمین نماید و همکاریهای صلحجویانه، جایگزین ستیزهجوییهای برتریطلبانه شود.
تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی در جهان پررقابت امروزی، در گرو تدابیر، فرایندها و خط مشیهای ملی کشورها و صاحب سهم شدن هر یک در «موقعیتهای بهره وری» است.
پدیدار شدن مردمسالاری پرشتاب در جامعه جهانی و ظهور «قدرتهای مردمی» تا اندازه زیادی به گسترش دانش و چرخش اطلاعات در میان ملل گوناگون بستگی دارد.
گستردگی رسانههای جمعی، از جمله جهانی شدن « شبکه اطلاعرسانی » و دسترسی بیسابقه مردمان جهان به اطلاعات و مشارکت در توزیع اطلاعات، زمینههای رشد حقوق بشر و حمایت از فرصتهای ملتها را گوشزد مینماید. در این شرایط، بشر دچار تغییر الگوی فکری شده و همراه با تفاهم فزایندهای که در سطح جهانی بوجود آمده است، در یک کره خاکی با منابع و ذخایر محدود به رقابت مشغول است.
این تفکر نو که حاصل «مجاورت جهانی» و «خودآگاهی سیارهای» است، خطر جنگ جهانی، ظهور سلاحهای جدید و تحمیل ظلم و ستم و گسترش انحطاط اخلاقی را منتفی نکرده است.
بنابراین دسترسی به هر توافق و سازشی در سطح جهانی، مستلزم تعیین جایگاه و نقش کشورهاست، تا قادر شوند از حقوق اساسی خود حمایت کرده و از حاشیهنشینی خلاصی یابند.
در جهان امروز، دستیابی به اطلاعات، نیازمند تقویت «زیرساختهای ملی اطلاعاتی» است تا اتصال به «شبکههای اطلاعات جهانی» مقدور شود. لذا حق دانستن و مشارکت در تصمیمگیری برای جوامع، متاثر از میزان حضور آنان در «جریان فرامرزی دادهها» و چگونگی «مبادله الکترونیکی دادهها» است.
پویایی فزاینده، ارتباطات گسترده و تجارت روزافزون، به همراه تحولات تکنولوژیکی، فرصتهای جدید را فراروی کشورها قرار داده است تا با مشارکت در این تجربه جدید، از دستاوردها و یافتههای دیگران بهرهمند شوند. شرط اصلی و اساسی بهرهوری از اطلاعات در گردش و مشارکت در ارتباطات تقویت شده و توزیع متوازن اطلاعات، تقویت رسانههای ارتباط جمعی و امکان رقابت شرافتمندانه در جمعآوری و «توزیع اطلاعات مسئولانه» است. بر این اساس، حضور جدی در «شبکه مجازی گردش اطلاعات جهانی» امری اجتناب ناپذیر و قطعی است . در صورت پذیرش این امر مهم، باید در چارچوب تئوریهای موجود مدیریت و با استفاده از تلاشهای نظریه پردازان اطلاعات و ارتباطات، شکل و مدل مناسب «حضور موثر» و « رقابت مفید » را تعیین نمود.
در این تحقیق، بنای محقق بر آن است تا با بررسی جامع رویکردها و مدلهای آزمون شده در زمینههای رقابتی و استراتژیهای گوناگون، ضمن تعیین و بررسی پیشفرضهای آنها، نقاط قوت و ضعف هر یک را بررسی کرده و نهایتاً به مدلی مفهومی برای رقابت در شبکه مجازی جهانی دست یابد.
این مدل از طریق مطالعات میدانی و با استفاده از نقطهنظرات صاحبنظران، کارشناسان و مدیران ارتباطی و اطلاعاتی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن ارائه خواهد شد.
مساله اصلی تحقیق :
در دنیای تازه یی که رخ نموده است، بسیاری از سازمانها، از جمله شبکههای خبری و رسانهای با توجه به واقعیتها و محیطهای پرتلاطم پیرامونی، در عرصههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دچار تحول جدی شدهاند. بسیاری از سنتها و فرهنگهای حاکم جابهجا شده و مدیران سازمانها در معرض شتاب و رخدادهای نامعلوم و گستردهتر قرار گرفتهاند. سرعت فزاینده تحولات جهانی هر روزه مدیران، از جمله مدیران رسانهها را با شرایط و محدودیتهای جدیدی روبهرو میسازد. در چنین شرایطی سازمانها از اشکال قدیمی و سنتی و حقیقی به حالتهای خودکار و نیمه حقیقی و سپس شبکههای خانگی، الکترونیکی و غیرحقیقی تبدیل شدهاند و بسیاری از کارها در یک شبکه مجازی و غیر حقیقی صورت میگیرند.
بنابراین، در این واقعیت نو پدید آمده، دیگر هیچ مزیت رقابتی بلندمدتی برای هیچ کشور، صنعت یا شرکتی وجود نخواهد داشت (دراکر،1999) و سرمایه و فنآوری نمیتواند ناموزونیهای رقابتی را جبران کند !
برای رسیدن به رقابتی موثر، باید به دنبال «مزیتهای تطبیقی» رفت و با دانشپذیریهای نو و یافتن مدلها و شیوههای جدید، وضعیت برتر رقابتی خود را در عرصه جهانی تداوم بخشید.
بدیهی است در جهانی که دانش به طور مداوم دگرگون میشود، انعطاف سازمانها، جابجاییهای سریع و یافتن راهکارهای نو، میتواند سرنوشت سازمانها را روشن نماید.
در عرصه خبری و اطلاعرسانی، رقابت بسیار متراکم و پیچیده است، زیرا «نیازهای اطلاعاتی» به سرعت در حال دگرگون شدن است و نظام اطلاعرسانی قادر به تامین این نیازها نیست.
هر راهبرد موثر، به گونهای فزاینده به رخدادها و شرایط بیرونی و محیط سازمانها وابسته شده و در کشاکش تغییرهای جهانی، رقابت اطلاعاتی، نیازمند یافتن مدلها و روشهای دقیق گردآوری و تحلیل اطلاعات مورد نیاز است.
معنای سازمان درعهد معاصر دستخوش تغییر شده و همه برای رقابت بهتر در جست وجوی تصمیم صحیح، الگوی مناسب و سازمان شایسته و پویا هستند. شاید دیگر، سازمان برتر و شایسته نتوان یافت و باید الگوها را در رقابت فشرده، بدست تیمهای امروزی سپرد. در این میان خبرگزاری جمهوری اسلامی (IRNA) برای ورود به شبکه مبادلات جهانی اطلاعات و سیستم گردش خبر بینالمللی با چالشهای گوناگونی مواجه است. ایرنا، برای آنکه در این رقابت، حضور اثرگذار داشته باشد، باید در چارچوب اهداف کلان نظام به صورتی روشن، مناسب و قاطع تعریف شود و مشخص نماید که در قالب استراتژیهای فعلی با اهداف و منابع موجود یا قابل دسترس، توسعه یافته است یا خیر؟به زبان دیگر باید روشن شود، آیا ایرنا قادر به بهره گیری از فرصتها برای رقابت هست یا خیر؟ ارزیابی اجمالی از واقعیت امروز ایرنا نشان میدهد که بدلایل گوناگون، این سازمان، قادر به حضور و رقابت در این میدان مهم نبوده است.
ایرنا برای رقابت و حضور مؤثر در شبکه جهانی باید الگو و مدل مناسب استراتژی رقابتی خود را تعیین و اجرا نماید. مسأله اصلی این تحقیق ، تدوین الگوی رقابتی ایرنا برای حضور و رقابت در شبکه مجازی جهانی گردش خبر است.
ضرورت انجام تحقیق :
امروزه همه سازمانهای رسانهای و خبری در کشاکش رقابت و چالشهای اطلاعاتی، درگیر هستند و جهان اطلاعات به سوی مجازی شدن ارتباطات پیش میرود. سازمانهای خبری، در عرصه حرفه یی درگیر دو مقوله «سازگاری» و «همراهسازی» افکار عمومی هستند. رقابت جدی است و طراحان خبری از یک سو، با خواستهها و نیازهای مخاطب مواجه هستند و از دیگر سو باید مصلحتها، ضرورتها و دستکاری محیط را مدنظر قرار دهند. بنابراین پیدا کردن الگوی مناسب برای رقابت، که مدیر استراتژیک یک رسانه را قادر سازد تا این دو مقوله متضاد را با هم جمع نماید، مهم است. از آنجاییکه در رقابت متراکم، هیچ یک از مقولههای سازگاری و همراهسازی مطلق نیست، برای تعیین سیاست و مدیریت رسانهای باید الگوی مناسبی برای استراتژی رقابتی (اسنو و مایلز) انتخاب کرد و مدیر استراتژیک در عرصه رقابت، برآیند دو نیروی سازگاری و همراهسازی را مدنظر قرار دهد (مینتزبرگ و ایگورآنسف). در این چالش رقابتی بزرگ، اگر ایرنا حضور تعریف شدهای نداشته باشد، حاشیهنشین شده و از میان خواهد رفت.
بنابراین، برای ایجاد موقعیت مناسب، گرفتن سهمی درخور از «بازار جهانی اطلاعات» و رقابت بر سر بهرهبرداری از منابع جهانی گردش اطلاعات، ضروری است قواعد این رقابت و جایابی را فرا بگیریم و در عمل از آن استفاده کنیم . (Porter , 1985)
اهداف اساسی از انجام تحقیق :
هدف اصلی تحقیق، طراحی و تبیین مدل و الگوی مناسب برای خبرگزاری جمهوری اسلامی (IRNA) ، به منظور دستیابی به موقعیت رقابتی در شبکه مجازی گردش خبر جهانی است.
علاوه بر این هدف اصلی، اهداف فرعی هم میتواند شامل موارد زیر باشد :
1- تعیین رابطه میان ساختار ایرنا و موقعیت رقابتی این سازمان در شبکه مجازی جهانی،2- مشخص ساختن نوع استراتژی مناسب برای سازمان در شرایط رقابتی در شبکه مجازی جهانی،3- تعیین و فراهمآوری سطح فنآوری و تکنولوژی اطلاعاتی متناسب برای رقابت در این شبکه مجازی،
4- آمادهسازی و تعیین نوع مهارتها و تخصصهای نیروی انسانی کارآمد برای حضور در موقعیت رقابتی ایرنا در شبکه مجازی جهانی،5- تعیین نوع فرهنگ و رابطه آن با موقعیت رقابتی در شبکه مجازی جهانی،
6- تعیین رابطه دانش سازمانی و موقعیت رقابتی ایرنا در شبکه مجازی اطلاعرسانی،
7- تعیین سیستمها و روشهای مناسب برای رقابت در شبکه مجازی جهانی .
روش تحقیق
در این پژوهش روش تحقیق توصیفی از نوع «پیمایشی »مورد استفاده قرار گرفت. تحقیق توصیفی شامل مجموعة روشهایی است که هدف آنهاتوصیف کردن شرایط با پدیدههای مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی میتواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیمگیری باشد. بیشتر تحقیقات علوم رفتاری را میتوان در زمرة تحقیق توصیفی به شمار آورد. (سرمد؛ زهره و دیگران ، 1379) این نوع تحقیق را میتوان به منظور یافتن پاسخ سؤالهایی از نوع زیر به کار برد :
«توزیع سنی افراد جامعة مورد مطالعه چگونه است؟»
تحقیق پیماشی یکی از انواع تحقیق توصیفی است که برای بررسی توزیع ویژگیهای یک جامعة آماری به کار میرود . این نوع تحقیق، برای پاسخ به سؤالهای پژوهشی از نوع زیر مورد استفاده قرار میگیرد : (سرمد- زهره و دیگران، 1379)
الف – ماهیت شرایط موجود چگونه است؟
ب – چه رابطهای میان رویدادها وجود دارد؟
ج – وضعیت موجود چگونه است؟
به لحاظ هدف، این تحقیق از نوع تحقیق و توسعه است. در روش تحقیق و توسعه، «ارزیابی شایستگی انجام یک برنامه »مدنظر است و در آن مناسب بودن یک فرایند بررسی میشود که بر اساس آن برنامة ویژه ای تهیه میشود. این تحقیق به کاربرد دانش در یک زمینه خاص منجر میشود.
با توجه به اینکه این تحقیق کلیة ابعاد سازمان خبرگزاری را دربرمیگیرد و به مسائلی چون ساختار، تکنولوژی، فرهنگ، استراتژی ، نیروی انسانی و دانش میپردازد. متدولوژی حاکم بر تحقیق «متدولوژی سیستمی » است.
فرضیههای تحقیق
فرضیه اصلی :میان ارکان هفتگانه سازمان خبرگزاری و برخورداری از موقعیت رقابتی در شبکه مجازی اطلاعرسانی جهانی تفاوت معناداری وجود ندارد.
1) فرضیه فرعی :
2) 1-1) میان نوع استراتژی ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی، تفاوت معناداری وجود ندارد. 2) فرضیه فرعی :2-1) میان نوع ساختار ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی، تفاوت معناداری وجود ندارد.
3) 3) فرضیه فرعی : 3-1) میان نوع فرهنگ سازمانی ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی، تفاوت معناداری وجود ندارد. 4) فرضیه فرعی : 4-1) میان وضعیت تکنولوژی اطلاعات ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی، تفاوت معناداری وجود ندارد.
5) فرضیه فرعی : 5-1) میان قابلیتهای نیروی انسانی ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی، تفاوت معناداری وجود ندارد. 6) فرضیه فرعی :
6-1) میان وضعیت دانش سازمانی (نظری و کاربردی) ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود ندارد. 7) فرضیه فرعی : 7-1) میان وضعیت سیستمها و روشهای ایرنا و موقعیت رقابتی مؤثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود ندارد.
متغیرهای تحقیق
در این تحقیق ، هفت متغیر اصلی به عنوان متغیرهای تعیین کننده «مزیت رقابتی » خبرگزاری مورد بررسی قرار میگیرد، این متغیرها عبارتند از :
1- استراتژی ایرنا - ساختار سازمانی3- فرهنگ سازمانی 4- تکنولوژی اطلاعات5- قابلیتهای نیروی انسانی6- دانش سازمانی 7- سیستمها و روشها
ابزار گردآوری اطلاعات
برای بررسی وضع موجود ساختار، فرهنگ، تکنولوژی، سیستمها و روشها، استراتژی و منابع انسانی خبرگزاری و همچنین تعیین وضع مطلوب این عوامل برای ورود به شبکة مجازی گردش خبر جهانی (اینترنت) از یک پرسشنامة که شامل سئوالات بسته و از طیف لیکرت بود، استفاده شد. در این پرسشنامه همچنین از تعدادی سئوال باز استفاده شد که هدف از آن، دسترسی به پیشنهادات خبرگان بود. در سؤالات بسته، برای هر یک از عوامل مورد بررسی، از پرسشنامههای استاندارد موجود استفاده شد. نمونه پرسشنامه در پیوست شماره 1 آمده است .
پرسشنامهها با روش مصاحبة حضوری تکمیل گردید. به این ترتیب که توضیحات لازم توسط پرسشگر ارائه گردید و پس از تفاهم کامل روی واژهها، تکمیل پرسشنامه انجام گرفت.
قابلیت اعتماد ابزار اندازهگیری قابلیت اعتماد، یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است. این مفهوم با این امر سروکار دارد که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازهای نتایج یکسانی بدست میدهد. برای محاسبة «ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری » از شیوههای مختلفی استفاده میشود. در این تحقیق از روش« آلفای کرونباخ » استفاده شد. این روش برای محاسبة هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامهها یا آزمونهایی که خصیصههای مختلف را اندازهگیری میکنند. به کار میرود. در اینگونه ابزارها، پاسخ هر سؤال میتواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای محاسبة آلفای کرونباخ، ابتدا باید واریانس نمرههای هر زیر مجموعه سئوالهای پرسشنامه (یا آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد، سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد. فرمول آن به شرح زیر است:
تعداد زیر مجموعههای سؤالهای پرسشنامه است. واریانس زیر آزمون jام است
S2 واریانس آزمون است. در این تحقیق برای بررسی قابلیت اعتماد ابزار اندازهگیری در یک نمونة 20تایی، از پرسشنامهای که اعتبار محتوای آن تأیید شده بود، استفاده شد و با برابر 82/0 بدست آمد و قابلیت اعتماداستفاده از روش آلفای کرونباخ، مقدار r پرسشنامه تأیید شد.
اعتبار ابزار اندازه گیری
مفهوم اعتبار به این سؤال پاسخ میدهد که ابزار اندازهگیری تا چه حد خصیصة مورد نظر را میسنجد. برای بررسی اعتبار ابزار اندازهگیری از روشهای مختلفی استفاده میشود. در این تحقیق، برای تأیید اعتبار ابزار اندازهگیری علاوه بر اینکه از پرسشنامههای استاندارد استفاده شد، پرسشنامة تهیه شده به تعدادی از خبرگان برای بررسی داده شد و پس از انجام اصلاحات پیشنهاد شده توسط کارشناسان و خبرگان، مورد استفاده قرار گرفت. این روش، اعتبار محتوا نام دارد و نوعی اعتبار است که معمولاً برای بررسی اجزای تشکیل دهندة یک ابزار اندازهگیری به کار برده میشود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازهگیری، به سئوالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سئوالهای ابزار، معرف ویژگیهایی باشد که محقق قصد اندازهگیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. اعتبار محتوای ابزار اندازهگیری این تحقیق، توسط خبرگان و متخصصین تأیید شد.
روشهای تجزیه و تحلیل دادهها
برای آزمون فرضیههای تحقیق از روشهای آماری زیر استفاده میگردد :
1- آزمون دو جملهای : این آزمون به منظور تعیین برخورداری جامعة آماری مورد نظر از یک ویژگی یا متغیر مشخص به کار برده میشود. به عبارت دیگر، برای تعیین وجود یا عدم وجود یک متغیر در یک سازمان، این آزمون به کار برده میشود. آزمون دو جملهای از نوع آزمونهای ناپارامتریک است، اما هنگامی که np بزرگتر از 5 باشد از تقریب توزیع نرمال پیروی میکند. در این صورت آمارة آزمون به صورت زیر محاسبه میگردد:که در آن P احتمال موفقیت در جامعه و q احتمال موفقیت مربوط به نمونه و n حجم نمونه آماری است. در این آزمون پاسخهای سئوالات طیف لیکرت را به دو دسته تقسیم میکنیم. بدین ترتیب که پاسخهای متناظر با ارقام 4 و 5 را به معنی وجود ویژگی موردنظر و وجود پاسخهای 1 و 2 و 3 را به معنی عدم وجود ویژگی مورد نظر تلقی میکنیم. مقایسة فراوانی دادهها در این دو دسته، با توزیع کای دو، ما را به انتخاب یکی از دو مشتق ممکن رهنمون میکند. کاربرد این آزمون وقتی است که فرض صفر تحقیق بیانگر آن است که جامعه از توزیع یکنواخت برخوردار است و میخواهیم این فرض را آزمون کنیم. (آذر، عادل و مؤمنی، منصور؛ 1379)، (کریمی، یوسف، 1372).
2- آزمون همبستگی به منظور بررسی وجود ارتباط و نیز میزان آن بین دو متغیر از آزمون همبستگی استفاده میشود. زمانی که این دو متغیر« کّمی» باشند از« همبستگی پیرسون» و هنگامی که متغیرهای مزبور «کیفی » هستند، از «همبستگی اسپیرمن» استفاده میشود. آماره این توزیع عبارت است از:
که در آن d بیانگر تفاوت بین دو متغیر و n حجم نمونه آماری است.
3- آزمون تحلیل واریانس فریدمن : هنگامی که پژوهشگر بخواهد K (بیش از 2) متغیر وابسته به هم را که در سطح مقیاس رتبهای سنجیده شده، اولویت بندی نماید، میتواند از این آزمون استفاده نماید. آمارة این آزمون از توزیع “کای دو” پیروی میکند و فرمول ساده شدة آن عبارت است از:
که در آن Rj مجموع رتبهها برای ستون jام ، S مجذو رتبهها نسبت به میانگین مجموعة رتبهها، K تعداد متغیر و n حجم نمونة آماری است. کارآیی و قدرت این آزمون با افزایش K = & بهبود مییابد، به گونهای که اگر 2 = K باشد،همان آزمون علامتی است که برای نمونههای همبسته (زوجی) به کار میرود.
در این تحقیق، به منظور تعیین وضعیت عوامل مورد بررسی و نحوة ترکیب عناصر آنها در وضع مطلوب، از این آزمون استفاده گردید.4- آزمون t زوجی هنگامی که هدف پژوهشگر مقایسه دو وضعیت، مثل وضع موجود و مطلوب یا شرایط قبل و بعد باشد و متغیرهای مورد بررسی نیز از نوع کیفی بوده و در سطح مقیاس رتبهای سنجیده شود، از این آزمون استفاده میشود. آماره آزمون از توزیع t پیروی میکند و فرمول آن به شرح زیر است: که در آن D میانگین اختلاف دو وضعیت ، S انحراف معیار و n اندازه نمونه است. در این تحقیق، برای مقایسه وضع موجود و مطلوب عوامل مورد بررسی از این آزمون استفاده شد.
برای تحلیل دادههای کیفی از تحلیل محتوا استفاده گردید . با توجه به اینکه بخشی از دادهها به سیستمها و روشها و ساختار مربوط میشود، برای تحلیل این دادهها از “متدولوژی توسعة سیستمها و طراحی ساختار سازمانی” استفاده گردید . در تحلیل استراتژی رقابتی از تحلیل SWOT و بررسی امکان سنجی و متدولوژی توسعة سیستمها استفاده شد. برای تدوین استراتژی، از روش دلفی استفاده گردید . در تکنیک دلفی با ارسال اطلاعات گردآوری شده برای خبرگان از آنها خواسته میشود تا نظر خود را در مورد استراتژی بیان نمایند و پس از گردآوری پاسخها اعلام نمایند و این کار آنقدر تکرار میشود تا به پاسخ یکسان برسیم. برای تحلیل SWOT علاوه بر بررسی کارشناسی عوامل مذکور، از جلسات بحث گروهی، روش انفجار مغزی (طوفان مغزی) کارگاه تجزیه و تحلیل و تحلیل ماتریس نقاط قوت و ضعف در مقایسه با ماتریس تهدیدها و فرصتها استفاده میشود. این روشها به موازات روش دلفی انجام میگیرد.
مدل تحقیق
در جهان متشکل از افراد، گروهها، سازمانها، جوامع و قدرتها، همه چیز در حال حرکت به سمت و سوی جدیدی است. در این دنیای نو، نشانههایی نظیر : 1- جهانی شدن2- حاکمیت شرکتهای بزرگ 3- پیدایش عصر اطلاعات 4- ضعیف شدن دولتها5- ضعیف شدن ارتباطات رو در رو 6 - دانشی شدن سازمانها و مدیریت منابع دانش جامعه ، جهان اطلاع رسانی را به سمت یک موقعیت غیر حقیقی و « سازمان مجازی» پیش میبرد.
در این دنیای پیچیده، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با وجود شبکه سنتی و رسمی و دولتی قادر نیست به رقابت مؤثر و مناسب بپردازد .
مدل تحقیق براساس عوامل مؤثر در قابلیت رقابتی ایرنا و الزامات حضور ایرنا در رقابت جهانی تدوین شده است. در ادامه، عوامل قابلیت ساز و مؤثر در رقابت شرح داده میشود.
برای حضور در عرصه رقابت باید :
1- سازمان نیروی انسانی خلاق، نوآور و ماهر داشته باشد زیرا در اصل، رقابت، جنگ دانش و مسابقه میان اتاقهای خبر و تحریریه سازمانهای رسانه ای از راه دور و غیر رو در رو میباشد.
2- ساختار سازمانی ایرنا مورد تجدید نظر قرار گیرد و پراکندگی دفاتر و حضور حرفهیی در سطح جهانی مورد ارزیابی و تغییر قرار گیرد و به سمت “شبکه مجازی” پیش برود.
3- در بکارگیری فن آوری و ابزار نو، با بهرهوری از تکنولوژی بالا (IT) امکان افزایش سرعت و گردش و بهنگام سازی اطلاعات را فراهم نماید.
4- در تعیین استراتژی و به گزینی سیاستهای کلان رقابتی، استراتژی مناسب و سیال برای حضور در شبکه مجازی جهانی را انتخاب نماید.
5- دانش مورد نیاز رقابت را باید خلق (creation) ، کسب (Acquisition) و نشر و توزیع (Sharing) و بکارگیری (Using) نماید.
6- با انتخاب و هدایت فرهنگ سازمانی مؤثر در عرصه جمع آوری اطلاعات جهانی حضور یابد.
7- در سیستمها و روشها، قابلیت لازم را برای ایجاد مزیت رقابتی فراهم آورد.
با اجرای «مدل انتخاب استراتژی توانمند سازی سازمان»، توجه به نقش و اثر تجارت الکترونیک بیشتر خواهد شد. زیرا به نظر میرسد روی آوری به تجارت الکترونیک، تنها راه بقاء و رشد یک «سازمان رسانهای» است. در این تحقیق با استفاده از مدل ماهوارهای، با تحلیل 6 عنصر مؤثر در اجرای استراتژی در مورد استراتژی رقابتی ایرنا، تجریه و تحلیل انجام میگیرد.
نتایج تحقیق
الف: آزمون فرضیه ها
درآزمون فرضیه ها نتایح زیر بدست آمد:
1- بین استراتپی ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
2- بین ساختار سازمانی ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
3- بین فرهنگ سازمانی ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
4- بین تکنولوپی اطلاعات ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
5- بین قابلیت های نیروی انسانی ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی تفاوت معناداری وجود دارد.
6- بین دانش سازمانی ایرنا و موقعیت رقابتی موثر درشبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
7- بین وضیت سیستم ها و روش های ایرنا و موقعیت رقابتی موثر در شبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
8- بین ارکان هفت گانه خبرگزاری و برخورداری از موقعیت رقابت درشبکه مجازی جهانی تفاوت معناداری وجود دارد.
تجزیه و تحلیل دادهها و تدوین استراتژی
پس از آزمون فرضیههای تحقیق و تأیید وجود فاصله میان وضع موجود و وضع مطلوب خبرگزاری جمهوری اسلامی، برای تدوین استراتژی ایرنا برای ورود به شبکه جهانی مجازی اقدامات زیر انجام گرفت :
1- با استفاده از روش انفجار مغزی و نظرخواهی کتبی از مدیران و کارشناسان خبرة خبرگزاری که پرسشنامه را تکمیل کرده بودند، فهرست فرصتها، تهدیدها ، نقاط قوت و نقاط ضعف خبرگزاری تهیه گردید و «استراتژیهای رقابتی پیشنهادی» گردآوری شد.
2- خبرگان برای « بحث گروهی »دعوت شدند و در 10 کارگاه تحلیل استراتژیک و تحلیل SWOT ، بررسی راهکارهای تقویت مزیت رقابتی خبرگزاری انجام شد و امکان اجرای راهکارهای پیشنهادی تحلیل گردید.
3- نتایج بررسی میدانی و نتایج جلسات کارگاه تحلیل استراتژیک برای تحلیل و ارائه راه حل برای تعداد محدودتری از خبرگان که 15 نفر بودند ارسال و از آنان خواسته شد تا در مورد استراتژی پیشنهادی تصمیمگیری نمایند. نظرات این افراد، پس از دریافت جمعبندی شد و برای همه آنها ارسال گردید و از آنان خواسته شد که مجدداً در این خصوص نظر دهند. پس از 4 بار تکرار این فرایند ، خبرگان به اجماع رسیدند و «استراتژی رقابتی خبرگزاری برای ورود به شبکه مجازی جهانی» تدوین شد. نتیجه نهایی که تحلبل WOT و بیانیه استراتژی است و به شرح ذیل جمع بندی شد :
رسالت و ماموریت ایرنا از آنجا که دسترسی به اطلاعات صحیح، کافی و بهنگام مبنای تصمیم گیری درست و اقدام صحیح است و آموزههای دینی و مصالح ملی و سابقة تاریخی کشور نیز آگاهی را مبنای توسعه پایدار ، رفاه و رستگاری میداند، رسالت ایرنا عبارت است از « اطلاعرسانی خبری به افکار عمومی و جامعه جهانی » . بر اساس رسالت و مأموریتی که ایرنا دارد و با توجه به انتظارات موجود از خبرگزاری، چشمانداز مطلوب ایرنا در آینده ترسیم میشود. این چشمانداز، وضعیتی است که خبرگزاری میخواهد در آینده داشته باشد. از دید تحول سازمانی، ایرنا باید در همه ابعاد خود متحول شود تا تصویر مطلوب ایرنا آن باشد که شایسته ایرنا است. چشمانداز مطلوب ایرنا در نمودار بعدی ارائه میشود.
ایرنا برای رسیدن به یک سازمان اطلاعرسان مورد اعتماد در شبکه مجازی خبررسانی جهانی باید از سطح یک، یعنی دارا بودن امکانات تکنولوژیکی، بهره مندی از فرهنگ سازمانی نوآور، یادگیرنده و رقابتی، ساختار مناسب سازمانی ، هماهنگ و انعطافپذیر، سیستم دانشی و اطلاعاتی بهنگام و نیروی انسانی نوآور، اثربخش و معرفتپذیر و سیستم برنامهریزی و آموزشی خود تنظیم عبور نموده و به سطح 2 برسد . در مرحله مطلوب میانی، ایرنا باید با تولید و توزیع انواعی از اطلاعات برای « بخش خاصی از مخاطبان» و« ائتلاف با سازمانهای خبری منطقهای و اسلامی» به سمت مطلوب شدن برای ائتلاف و اتحاد حرفهای در جهان پیش برود. رسیدن به این مرحله، ایرنا را به عنوان سازمانی مطلوب و دارای مزیت رقابتی بالا به عنوان مجموعهای اطلاعرسان و دارای تواناییهای خاص به شبکه مجازی گردش خبر جهانی میبرد. زمینههای حضور در آن مرحله، به نقاط قوت و ضعف ایرنا برمیگردد.
تحلیل SWOT
نقاط قوت ایرنا
نقاط قوت ایرنا به شرح زیر است :
1- گسترش دامنه فعالیت به امور مطبوعاتی و راهاندازی یک مؤسسه مطبوعاتی بزرگ.
2- تأسیس دانشکده خبر و توجه به آموزش .
3- توسعه روابط با خبرگزاریهای بینالمللی و سازمانهای منطقهای.
4- اثرگذاری در رسانههای کشور و تقویت اطلاعرسانی
5- اثرگذاری و کمک به تصمیمگیری مدیران عالی کشور با اطلاعرسانی دقیق و بهنگام
6- شناساندن خود به افکار عمومی و پیدا کردن جایگاه نسبی ویژه
7- فعالیت پویاتر در صحنه خبری و گسترش قدرت ریسک در ایرنا
8- گسترش نمایندگیها و دفاتر در مناطق مختلف کشور و مناطق خبرخیز جهان
9- وجود افراد و همکاران تحصیلکرده و باسابقه
10- وجود نیروی انسانی جوان و دارای قابلیت آموزش و بازسازی .
نقاط ضعف ایرنا
در آزمون فرضیههای تحقیق مشخص شد که ایرنا از « وضع مطلوب » فاصله زیادی دارد و در ابعاد ساختار، فرهنگ، دانش سازمانی، سیستمها و روشها، تکنولوژی، نیروی انسانی و استراتژی ضعفهای جدی دارد. در آزمون فرضیهها، اولویت بهبود در مؤلفههای این ابعاد نیز توسط خبرگان مشخص گردید. برخی دیگر از نقاط ضعف که مورد تأکید خبرگان بود، ذکر میگردد:
1- حاکمیت دروازهبانان و امضاءکنندگان خبر بر انتشار اخبار.
2- خود سانسوری خبرنگاران .
3- بیتوجهی یا کمتوجهی به برخی رویدادها در جامعه که تابع رسمی و دولتی بودن سازمان ایرناست.
4- ضعف در تحلیل و آیندهنگری در اطلاعرسانی حرفهای .
5- سازمان خبرگزاری همانند یک اداره دولتی عمل میکند، نه یک سازمان اطلاعرسانی .
6- بهرهوری نیروی انسانی پایین است.
7- انگیزش کارکنان ضعیف است و در سازمان به این امر توجه نمیشود، یا امکانات لازم برای ایجاد انگیزه را ندارد.
8- ضعف در برنامهریزی وجود دارد.
9- عدم شناخت حوزههای فنی و اجرایی از اطلاعرسانی و پشتیبانی ناکافی از شبکه تولید و توزیع خبر .
10- کمبود اعتبارات مالی و محدودیتهای بودجهبندی دولتی .
11- اثربخش نبودن آموزشهای ارائه شده .
12- استفاده نامناسب از توان تخصصی کارکنان و ضعف در مدیریت منابع انسانی.
13- ضعف نظارت و ارزیابی عملکرد دفاتر ومراکز .
14- عدم وجود نظام خود ارزیابی در سازمان ایرنا.
فرصتهای ایرنا
فرصتهای موجود برای فعالیت خبرگزاری در شبکه مجازی خبر جهانی عبارتند از :
1- تاکید مسؤولان نظام و مقامات اثرگذار بر تقویت اطلاعرسانی صحیح در کشور
2- شناسایی ایرنا از سوی مردم کشور
3- وجود همکاری با خبرگزاریهای خصوصی و مطبوعات کشور
4- تاکید برنامه سوم توسعه کشور بر تقویت اطلاعرسانی
5- رواج استفاده از اینترنت در قشر تحصیل کرده کشور
6- آزادی ورود (عدم ممانعت رقبا) به شبکه مجازی اطلاعرسانی
7- امکان ایجاد همکاری، ائتلاف و اتحاد با خبرگزاریهای کشورهای اسلامی و کشورهای در حال توسعه و آسیائی
8- افزایش توجه به اخلاق در اطلاعرسانی در جهان و توزیع اطلاعات مسؤولانه
9- دسترسی ایرنا به صحنههای خبرساز در منطقه
10- گرایش به ایجاد اتحادیههای حرفهای خبری در کشورهای اسلامی و آسیائی
تهدیدهای ایرنا
تهدیدهای موجود برای فعالیت ایرنا در شبکه مجازی خبر جهانی عبارتند از :
1- موانع فرهنگی استفاده از اینترنت در کشور
2- حضور رقبای قوی با حجم فعالیت بسیار زیاد در شبکه مجازی گردش خبر
3- قابلیتهای بالای نیروی انسانی سازمانهای خبری بینالمللی
4- متمایز ندانستن حرفه خبری از سایر حرفهها در منظر دولتمردان کشور
5- سرمایهگذاری سنگین سایر کشورها در اطلاعرسانی
6- توان بسیار بالای تکنولوژیک سازمانهای خبری بین المللی.
7- پیشرفت بسیار سریع حرفهخبررسانی و ناکارآمد شدن روشهای سنتی
8- شکلگیری خبرگزاریهای خصوصی در کشور
9- گستردگی مطبوعات کشور و دسترسی آنان به منابع اطلاعاتی
10- بینش سیاستگذاران خبری کشور مبنی بر استفاده از خبرگزاری برای تبلیغ سیاسی
11- نبودن شأن و جایگاه مناسب برای خبرگزاری نزد مسؤولین دستگاهها و نهادهای اجرایی
12- مشکل بودن اصلاح نگرش دولتمردان
13- وجود نظام نامناسب تخصیص منابع در کشور
14- نبود آیندهنگری و ضعف برنامهریزی برای اطلاعرسانی در شبکه دولتی
15- عدم اعتماد مخاطبین به صحت و کامل بودن اخبار ایرنا
16- ضعف زیرساختهای ارتباطی و مخابراتی در کشور
17- عدم امکان روانی و مالی اکثر مردم کشور برای استفاده از اینترنت
18- نبود دانش و مهارت لازم برای استفاده از اینترنت در میان بهرهوران
19- مقبولیت خبرگزاریهای بینالمللی در اکثر جمعیت جهان
20- بالا رفتن توقع مردم کشور از اطلاعرسانی و رجوع آنها به منابع خبری بینالمللی
21- فرار مغزها از کشور و مشکل دسترسی به نیروی انسانی با قابلیتهای استاندارد جهانی
22- وجود انبوه اطلاعات قابل دسترس و توسعه یافتگی اطلاعرسانی
23- وجود انحصار نسبی در منابع و منشاءهای خبری در کشور
تحلیل ماتریس SWOT
در تحلیل ماتریس SWOT با توجه به اینکه استراتژیهای ایرنا باید در جهت استفادة بیشتر از فرصتها، کاهش آسیب تهدیدها ، کاهش ضعفها و استفادة بیشتر از قوتها باشد، پس از تحلیل عناصر SWOT در تعامل با یکدیگر، نتایج زیر در مورد استراتژی بدست آمد :
• تعامل فرصتها و نقاط ضعف : در تحلیل نقاط ضعف ، همانطور که در آزمون فرضیهها مشخص گردید و شواهد موجود نیز نتایج آن را تأیید میکند، ایرنا برای استفاده از فرصتهای موجود، توانایی لازم را ندارد و برای رسیدن به این هدف، چارهای جز توانمندسازی سازمانی و کاهش نقاط ضعف ندارد. بنابراین در تعامل فرصتها و ضعفها، استراتژی مسلط ایرنا، توانمندسازی سازمانی است.
• تعامل فرصتها و قوتها: در تحلیل قوتها، با توجه به قابلیتهای موجود و بر اساس شواهد، ایرنا میتواند به توسعة اطلاعرسانی در اینترنت اقدام کند و کارهای انجام شده را بیشتر توسعه دهد. با توجه به وجود خلاء در برخی بخشهای بازار خبر، با تمرکز بر اخبار و اطلاعات خاص، ایرنا میتواند برای خود مزیت رقابتی ایجاد نماید. با توجه به اینکه بسیاری از خبرگزاریهای منطقهای وضعیت مشابه ایرنا دارند، میتوان با ایجاد اتحادهای منطقهای و یا اتحادهای موضوعی با سایر خبرگزاریها، موقعیت رقابتی ایرنا را تقویت نمود. در نهایت، در تحلیل قوتها به نتیجه میرسیم که قوتهای موجود برای استفادة بهینه از فرصتها کافی نیستند و توانمندسازی سازمانی مؤثرترین استراتژی برای بهرهگیری از فرصتها است.
• تعامل تهدیدها و ضعفها : در تحلیل نقاط ضعف و تعامل آن با تهدیدها، نتیجه میگیریم که در وضع موجود، تهدیدها بر ایرنا چیرگی کامل دارند و تنها راه خروج از دام تهدیدها ، توانمندسازی سازمانی است.
• تعامل تهدیدها و قوتها : در تحلیل قوتها و تعامل آن با تهدیدها، میتوان گفت که ایرنا میتواند با تمرکز بر بخشهای خاصی از مخاطبین و تمرکز بر اخبار و اطلاعات خاص و همچنین اتحاد با خبرگزاریهای خصوصی و مطبوعات(اتحاد داخلی) قابلیتهای رقابتی خود را ارتقاء داده وتا از تهدیدها کمترین آسیب را ببیند.
با توجه به چشمانداز مطلوب ایرنا که به وضعیت ایرنا در آینده و در یک طیف زمانی میپردازد، دستیابی به آن چشمانداز، منوط به برنامهریزی صحیح و اتخاذ استراتژی متناسب با هر هدف است. در واقع برای هر هدف بلندمدت باید استراتژی خاص آن را تدوین و دنبال نماید.
حضور در شبکه مجازی گردش خبر جهانی نشان میدهد که برای رسیدن به قابلیت مؤثر در شبکه مجازی گردش خبر جهانی ، استراتژی توانمندسازی سازمانی به عنوان استراتژی مرحلهای مورد توجه قرار میگیرد .
این مرحله در گرو اصلاح و بهبود مؤلفههای ارکان 7گانه سازمان و توزیع گسترده تر اطلاعات از طریق اینترنت است . اتخاذ استراتژی همکاری و هماهنگی با سایر سازمانهای رسانهای و همکاری با مطبوعات و دستگاههای اطلاعرسانی برای هماهنگی و استفاده مشاع از امکانات و تلاش برای ایجاد یا تقویت ائتلافها و اتحادیههای حرفهای و خبری منطقهای، زمینه را برای استراتژیهای نهایی یعنی انتشار بخشهای خاص و پرمشتری اخبار با تمرکز بر بخشهای خاص مخاطبان صورت میگیرد. این توانایی، سازمان و تشکیلات ایرنا را دارای قابلیت رقابت بهتری خواهد کرد که ایجاد ائتلاف، همکاری و اتحاد حرفهای در سطح شبکه مجازی گردش خبر جهانی را ممکن میسازد. رسیدن ایرنا به این مرحلة مطلوب، استراتژی رقابتی خبرگزاری در شبکه مجازی گردش خبر جهانی تعریف و تعبیر میگردد.
فریدون وردینژاد
فهرست منابع و مأخذ
الف - منابع خارجی
1- http: spr. das. state. or us/standoc. htm. 2000, The oregon information technology standards directory.
2- http: irmd. das. state.or.us/ITPinal.html, 2000, Information technology standards.
3- http://www.Uspto. gor/web/offices.cio/sitp/sitp –1-2 html , 2000, strategic information technology plan development .
4- http:// www. knowledge management systems issues, challenges, and benefits. htm, 1999, knowledge management systems.
5- Finney , Russ, A global community for IT profesionals since , 1996, Browser by technology category, http: // www. itmweb. Com/
6- Barnard Williams, 2001, Information and Communications division,
7- Employment and Ways in IT Industries, http://www. E ecommerce.gov/ede/chapter/4.html., 2001.
8- Information technology management , http://www. Wiley.com/college. 2001
9- http://princetion. Edul/cit/,2002, computing and information technology.
10- Institute for information technology, 2001, http://www.iit.nrc.cal , secitey of information technology management (SocITM), http:www. socitm.gov.uk.
11- Elchanan Alder, 2001, coureses at information science department, http://www.biu.acil/ Hu/bi/courses – eng. Html.
12- http://www. stanford edu/group/itss, 2000, Information technology systems and services, USA: stanford university.
13- http://www. brint.com.,2001, Business research in information and technology, USA: Harvard Business school publishing.
14- United Nations conference on trade and development , 1993, information technology and international competitivness: The case of construction services industry, united nations.
15- Colaudon kenneth, price »London , 1991, Management information systems, USA: Mc Millan.
16- G.Loudon kenneth, plabdon Jane, 1999, Essentional of management information systems.
17- Jemes Jeffrey, 1999, Globalization information technology and development, USA: macrmillan, press ltd.
18- State of oregon, 1998, Enterprise information technology strategy, http: //irnd. Das. State.or.US/ITP final.html.
19- Samson Dann terziovski mile, 1992, The linke between total quality management practices and organization performance. International J. of. Quality and reliability Management. Vol. 16 No. 3.
20- Mintzberg, Henry , 1997, The strategy process. USA: prentice – Hall.
21- Mintzberg, Henry , 1994, The rise and fall of strategic planning , USA: prentice – Hall.
22- Ginsberg Ari, 1997, New age Strategic Planning bringing theory and planning. Long range Planning, Vol. 30 , No. 1.
23- Hart sturt L., 1997, strategies for a Sustainable World, HBR. Feb.
24- Keeley Robert, 1990, Management strategy and industry structure and influences on the success of new firms: A structural Model. MgMt sci. vol. 36. No 10.
25- Peters Lois, 1992, International technical activities of multinational enterprises with special reference to their activities in industrializing nations. New York: Center for S & T policy research polytechnique institute.
26- Ronald A. wykstr, 1985, Human capital formation and manpower development , Mc – miuan company .
27- Philip Elmer – Dewitt, 1993, Take a trip into the future on the Electronic Superhighway, Time (April , 12)
28- Julian Dibbell , 1993, A Rape in Cyberspace, The villag voice (December 21)
29- Allucquere Roseanne Stone, 1992, Virtual system, Jonathan crary and staford Kwinter (cambridge, MA: Mit Press.)
30- Mark Poster, 1999, The Mode of Information (cambridge: Polity press, chicage: university of Chicago press. )
31- Bill Nicholas, 1998 , The work of Culture in the Age of Cybernetics Systems, Screen (Winter)
32- Scott m. preston, 1999, Virtual organization as process: integrating cognitive and social Structure Across time and space , journal of computer – Mediated Communication, Michigan State University.
33- Ansoff lgor H. Declerk R.P., and Hayes R.L., 1996, From Strategic Planning to strategic management , New York: Wiley.
34- Chan Kim, W, and Mauborgne Rence, 1998, Procedual Justice, strategic Decision Making and the Knowledge Economy , Strategic Management Journal , Vol. 19.
35- Simon Herbert A. 1975, Technology and Environment, in Emerging Concepts in Management, 2nded, M.S.Wortman and F.Luthans, eds. New York: Macmillan.
36- Smith Gerald F., 1992., Towards a Theory of Managerial Problem Solving, Decision support system, 8.
37- Raymond Miles and snow charles, 1978, organizational strategy, structure and process, New York: Mc graw – Hill .
38- Henry Mintzberg, 1998, strategy safari: A Guided Tour Through the wilsd of Management , N. J, Prentice – Hall.
39- Pull Nutt and Robert Backoff , 1992, Strategic, Management of Public and Third Sector organization: AQ Handbook for leaders,
40- Michel porter, 1980, Competitive strategy, Free Press, New York.
41- Michel Porter, 1985, competitive Advantage, Free press, New York.
ب – منابع فارسی
1- بیلس جان، گارنت جان و همکاران، (ترجمة میرفخرایی هوشمند، 1369)، استراتژی معاصر : نظریات و خطمشیها . تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی ، چاپ دوم .
2- پاستر مارک، (ترجمه غلامحسین صالحیار، 1377)، عصر دوم رسانهها. تهران: انتشارات مؤسسه ایران، چاپ اول.
3- بیکر ترزال، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، (ترجمه هوشنگ نایبی، 1377) ، تهران: انتشارات روش، چاپ اول.
4- سرمد زهره ، بازرگان عباس ، حجازی الهه، 1376، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه .
5- الوین تافلر،(ترجمه حشمتالله کامرانی، 1376) ، شوک آینده، تهران: نشر سیمرغ، چاپ سوم.
6- مولانا حمید، (ترجمه یونس شکرخواه، 1371) ، جریان بینالمللی اطلاعات، تهران: مرکز مطالعات رسانهها ، چاپ اول.
7- آذر، عادل، و مؤمنی منصور، 1379، آمار و کاربرد آن در مدیریت ، تهران: انتشارات سمت.
8- کریمی ، یوسف ، 1372، آمار غیر پارامتریک برای علوم رفتاری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
9- رفیعپور فرامرز، 1368، کندوکاوها و پنداشتهها : مقدمهای بر روشهای شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی ، تهران : شرکت سهامی انتشار .
10- کارث اس، جاوتر ویکتوریا اودانل (ترجمة احمد میرعادبدینی ، 1373) تبلیغ و ترغیب، مجلة رسانه ، سال چهارم. شماره 4.
11- پاکدهی، حسین، 1376، ارتباطات جمعی در ایران : پرسشهایی برای تحقیق، رسانه، سال هفتم. شماره اول .
12- شون مک براید (ترجمه ایرج پاد، 1357)، یک جهان ، چندین صدا. تهران: انتشارات سروش.
13- بدیعی، نعیم، 1369 ، معیارهای گزینش خبر ، مجلة رسانه ، سال اول شماره 1.
14- دانشکدة خبر ، 1380، جزؤه برنامهریزی خبری، تهران: دانشکده خبر. .
15- مولانا، حمید، 1350، سیر ارتباطات اجتماعی در ایران، تهران: دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
16- معتمدنژاد، کاظم، 1379، ارتباطات بینالمللی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی ، دانشکدة علوم اجتماعی.
17- معتمدنژاد، کاظم، 1374، جهان سوم در برابر سلطة ارتباطی و اطلاعاتی غرب، مجلة رسانه، سال دوم، شماره 5.
18- مولانا، حمید، 1372، بزرگراههای اطلاعاتی و آیندة ارتباطات، مجلة رسانه ، سال پنجم ، شماره سوم.
19- دانشکدة خبر، 1380، سیاستگذاری خبری، تهران: دانشکدة خ
20- وردینژاد، فریدون، 1380، ذهن، برداشت و دانش متحدالشکل وضعیت بشر امروز را مشخص میکند ، تهران: دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران ، سمینار علمی.
21- خبرگزاری جمهوری اسلامی ، 1380، از پارس تا ایرنا، تهران : خبرگزاری جمهوری اسلامی .
جای مدیرانی مثل وردی نژاد - خرازی و نصیری در ایرنا خالی است....
ایرنای امروز مانند خیلی از نهاد های دولتی به هم خورده و بخش زیادی از مدیران و سردبیرانُ برنامه ای جز ماموریت به خارج ندارند.... مارکوپول هایی که هنوز در حال اعزام به ماموریت سوم و یا چهارم هستند و از آشفته بازار ایرنا حداکثر سو استفاده را می کنند.
ب
نمونه ای از عملکرد ایرنا در روزههای اخیر را در وبلاگ طنازی گذاشته ام .
http://www.tannazi.blogsky.com/1390/03/03/post-162/
استاد گرامی
جناب آقای دکتر وردی نژاد
مقاله بسیار مفید و زیبایی مرقوم فرموده اید .به عنوان شاگردی ضعیف نکاتی به نظرم رسید که جسارتا خدمتتان عرض کنم .
به نظر بنده در بخشی از مقاله که به تحلیل SWOT پرداخته اید اگر در ابتدای بند های 4 و 5 و 6 کلمه امکان اضافه می شد صحیح تر می بود به این شکل:
4- امکان اثر گذاری در رسانه های کشور ...
5- امکان اثر گذاری و کمک به تصمیمیم گیری ....
6- امکان شناساندن ......
همچنین موارد زیر را به عنوان نقاط قوت می توان به این بخش اضافه شود
-- امکان بازیابی موقعیت ایرنا با ارائه اخبار و اطلاعات صحیح ، دقیق و کامل
-- وجود افراد کاردان و اشنا به امر اطلاع رسانی در جامعه و امکان دسترسی آسان ایرنا به آنان
- روحیه صدق دوستی جامعه و احترام به کسانی که با انان صادقانه تعامل می کنند حتی اگر عملکرد آنان به طور صد در صد مورد قبول نباشد
در بخش ضعف ها هم می توان موارد زیر را به بخش SWOT اضافه نمود
-- عدم استفاده از ظرفیت های موجود در ایرنا و کشور
-- ورود به صحنه های سیاسی و آغشته شدن ایرنا به تفکرات جناحی
http://adamak86.persianblog.ir/post/270/
چگونه با نفهمی محمود صارمی خبرنگار را به کشتن دادند؟ ـ۸۳ کلیک
mmoeeni1010.blogspot.com
دوازده سال بعد از کشتار ماموران ایرانی، و از جمله محمود صارمی؛ خبرنگار، در مزار شریف، محمدحسین جعفریان، وابسته فرهنگی وقت ایران در افغانستان (تصویر مقابل)، با انتشار یادداشتی زیر عنوان "وقتی ژنرال دماغش را بالا نکشید" در شماره اخیر هفته نامه همشهری جوان (شماره 273)، از دستور به اعزام محمود صارمی به مزار شریف تنها یک روز قبل از سقوط این شهر به دست طالبان، در حالی که وی دوران نقاهت پس از عمل جراحی آپاندیس را سپری می کرده و عدم تسلط مقامات ذیربط در ایران به وضعیت مزار شریف نوشته. جعفریان عنوان می کند که "اگر اشتباه نکنم صبح شانزدهم مرداد ماه 77 بود. (شهید ناصری) اول صبح آمد به اتاقم. صمیمیت عجیبی بین ما بود. اصرار کرد و تقریبا التماس کرد، بروم. گفتم چرا بقیه نمی روند؟ گفت آنها هم باید بروند اما مسوولانشان در تهران نمی فهمند اینجا چه می گذرد. اختیارشان دست من نیست اما تو که می توانی بروی برو. به خدا اینجا ماندنت حرمت شرعی دارد. خدایا! چه وداعی داشتیم. یک پرواز آمده بود فرودگاه یا به قول افغان ها "میدان هوایی" که در سمت دیگر شهر بود و هنوز از دسترسی طالبان دور مانده بود. بیم آن می رفت طالبان سر برسند و هواپیما را بگیرند. به سرعت به فرودگاه رفتیم. بشنوید از تهران که محمود صارمی که هنوز در بیمارستان بود و ایام نقاهت پس از عمل آپاندیس را می گذراند امر می کنند که فوری عازم مزار شریف شود. بر اساس شواهد موجود کاملا قابل درک بود که اگر شهر سقوط کند بچه های ما نه لزوما به دست طالبان، اما بی شک مورد حمله قرار می گیرند. خدا می داند برای من عامی که بچه کوی پنج تن محله طلاب مشهد بودم، مشهود بود اما نمی دانم چرا آن هایی که امر به ماندن بچه های ما در مزار شریف کردند این را نفهمیدند. صبح شانزدهم مرداد ماه 77 هواپیمایی که محمود صارمی هم در آن بود در مزار شریف به زمین نشست و به سرعت دوباره آماده پرواز شد ... من به همراه چند تن دیگر با این هواپیما صبح جمعه آمدیم به ایران (مشهد) و صارمی ماند. شماره یکی از مسوولان مهم تصمیم گیرنده را داشتم. با بدبختی پیدایش کردم. توضیح دادم که آن جا چه خبر است و گفتم ممکن است چه اتفاقی بیفتد. گفتم یک ساعت نمی شود که از مزار آمده ام، گفتم ... و او گفت: "اگر شما دو ساعت پیش از آن جا آمده ای من ده دقیقه به ده دقیقه با آنجا در تماسم. این طورها هم نیست" و قطع کرد ... و فردا هفدهم مرداد (روز خبرنگار!) ساعت ده صبح شهر سقوط کرد. یک عده ناشناس آمدند کنسولگری و همه را در اتاقی در زیر زمین کنسولگری جمع کرده و به رگبار بستند و هشت دیپلمات و یک خبرنگار ما را به شهادت رساندند. محمود صارمی هنوز بخیه های آپاندیسش را باز نکرده بود ... به قول مرتضی سرهنگی که می گوید "حسین جون! عجیبه که این همه چیزای ساده را من بچه چهارصد نازی آباد یا تو بچه کوی طلاب مشهد می فهمیم اما این ها با این همه علوم و فنون و مدارک و مدارج نمی فهمند" و چه بهای سنگینی دارد گاهی این نفهمیدن...
زمان ثبت : سه شنبه 31 خرداد ماه سال 1390 ساعت 09:20
نویسنده : نه خبرنگارم نه روزنامه نگار م
وب/وبلاگ : نه خبرنگارم نه روزنامه نگارم...؟ایرانی مسلمان ومخاطب ایرنام
برادر ارجمند وگرامی
باسلام وعرض ارادت
فرصت غنیمت شمرده
هرگز یادمان نخواهد رفت روزهای سختی را که برما گذشت که جنابعالی وسایر عزیزان ایرنائی یارویاورمان بودید
نه سیاسی ام نه خبرنگار نه روزنامه نگار...؟
علاقه مندم به خبر ..؟
خدمات همه خبرنگاران وروزنامه نگاران آگاهی بخش به جامعه بشری راارج می نهیم
آری ...بارها وبارهاشنیدم وشنیدیم که ایرنا قلم بزن نظام است؟آری هیچکس منکر زحمات وصداقت بچه های خون گرم وباصفای ایرنا نیست ونخواهد بود همه خوب می دانیم که پارس به ایرنا درچه شرایطی لقب یافت؟همه خوب می دانیم خدمات بچه های ایرنا در زمان جنگ چگونه درخشیدند ...وخبرسقوط مزارشریف وجنایت طالبان را که خبرنگار ایرنا چگونه باخون خود نوشت به سراسر جهان با خون مخابره کرد؟همه خوب می دانیم خبرسقوط صدام دیکتاتور را بچه های ایرنا چگونه درصدر اخبار جهان قراردادند . همه خوب می دانیم که ایرنا با تقدیم چند ین شهید وده ها نیروی ایثارگر وجمع کثیر نخبه وهزاران گزارش و خبر دیگر ....که ایرنائی ها با عشق واعتماد بنفس برای حفظ وهویئت وحیثیت ایران وایرنا جانفشانی کردند.وچگونه ایرنا همیشه درصدر بود وهمه خوب می دانیم که عنایت مدیر عامل وقت وتلاش شما عزیزان برای روزنامه ایران.را...؟
متاسفانه دراین ورزها و عصر ارتباطات وقرن بیست یکم بنظر می رسد خط وربط قطار ایرناوروزنامه ایران کمی از ریل ایرنای واقعی خارج شده وهمگی شاهد این افت خبر .محبوبیت وکارهای کلیشه ای .. عقب ماندن از سایر خبرگزاری ها ورقبا هستیم ..کپی پیس تحکم وحال وهوای اون ایرنای سالیان قبل را ندارد؟ بعنوان یک ایرانی مخاطب وعلاقه مند ودلسوز البته نه وامدار کسی نمی دانم چرا....وچه خبر شده آنانی که روزها وشب ها درسرما وگرما ودرسختی ها وکمبودها بحرانها ی داخل وخارج با صفا وصمیمیت وهمدلی فارغ از رنگ ونگاه .... برای منافع ملی قلم می زدند وایرنا را برای همه ایرانیان بعنوان خانه خود می دانستند ... نمی دانم چه اتفاقی افتاده که جمعی رفته اند شنیده شده که جمع دیگری از عزیزان برای رهائی از ایرنا بطور روز شمار اینگونه دعا می کنند وچشم انتظار حکم پایانی یا باز خریدی هستند تا بتوانند هرچه زودتر خود را ازاین فضا وخانه خلاص کنند؟امید است دست اندرکاران خیر اندیش وفرهنگی ودرد آشنا تا دیر نشده به حال این رسانه ملی که حاصل تلاش بی وقفه وسرمایه کشور وخون پاک شهدا ونیروهای خدوم وخدمتگزار می باشد فکری بکنند تا بیش از این پرسنل صدیق وزحمتکش ویاران خوب وباصفا وحقیقت یاب وآگاهی آفرین ومخلص یکی پس از دیگری مجبور به ترک ایرنا نباشند .و برادر ایمانی جناب آقای جوانفکر که خود شان از نیروهای قدیمی ودلسوز سازمان هستند سرمایه های ایرناودوستان وهمکاران شان را که یکی پس از دیگری از دست ندهند وحتی آنانی را که آرزوی رفتن از ایرنا را دارند به راحتی حکم شان راامضاء نکنندو ترتیبی اندیشه فرمایند واز این رفتن هاخوشحال نباشند و برای عاقبت ایرنا ونظام خیر خواهانه تصمیم بگیرند. اینک برحسب وظیفه انسانی فرارسیدن 17 مردادماه روز خبرنگار وگرامی داشت یاد ونام تمامی شهدای عرصه خبر را پیش آپیش به شما عزیزان خبرنگار وهمکاران برادر شهیدم در ایرنا وسایر رسانه هاتبریک می گویم
به امید توفیق روز افزون ودعای خیر برای همگان وآینده بهتر برای ایرنا
جناب دکتر وردی نژاد
با سلام و تحیت
مقاله که زحمت تهیه آن را کشیده جالب ومتین می باشد ولی در ارگان های خبری حکومتی از جمله ایرنا صادق نمی باشد سانسور و قلب اخبارُ آمار واطلاعات ( به عنوان مثال تحولات اخیر سوریه و.. .) رسانه های نظام را زمین گیر کرده است تا زمانی که آزادی گردش اطلاعات و خواست واقعی مردم از حکومت تامین نشود خبر دولتی خریدار نخواهد داشت
احیانا اگر کسانی به منابع مراجعه می کنند بیشتر کشف تناقضات و تحلیل آنها می باشد.
با احترام- موسوی